پرانایاما از جمله مهمترین تمرینات آشتانگاست،آشتانگا یا یوگای 8مرحله ای که پاتانجالی آنرا ابداع کرده است تمرینات منظمی است که منجر به پایداری ذهن و جسم و افزایش توان روحی میشود.

پرانایاما از دو کلمه پرانا به معنای نفس حیات بخش و یاما به معنای کنترل است.

برای واژه پرانایاما تعریفهای گوناگونی انجام گرفته است.بعنوان مثال:شری یوگندراجی ، بانی موئسسه یوگا در شهر بمبئی هندوستان پرانایاما را این گونه تشریح میکند : کنترل انرژی زیستی از طریق سیستم تنفسی،در واقع پرانایاما دانش کنترل تنفس برای رسیدن به سلامتی میباشد.

دم و باز دم دو عمل اصلی تنفس می باشند تنفس ممتد و منظم نقش ارزنده ای دارد .در عمل دم،حجم معینی اکسیژن استنشاق و در عمل بازدم همان میزان دی اکسید کربن آزاد میشود،در نتیجه با یک تنفس صحیح هیچ گونه مواد سمی در درون ریه ها باقی نمی ماند.

زمانی که فردی ناخوش است مدت زمان دم و باز دم او متفاوت میشود،این عدم توازن بین دو عمل باعث نا هماهنگی شده که در نتیجه آن ذخیره خونی و تصفیه خون مختل می گردد.

یک انسان در هر دقیقه 15بار نفس میکشد.که در طول روز مجموع آن به 21600بار میرسد.

اما عصبانیت،بیماری و هر گونه هیجان،یا ترس از عوامل ازدیاد تنفس میباشند.بنابراین دم و بازدم دارای مدت زمانهای متفاوتی می شوند که با توجه به این مطلب هر شخصی باید بداند چگونه به طور صحیح تنفس کند.

زندگی حیوانات مثال بسیار خوبی را برای تنفس های سریع و کند تداعی میکند.برای مثال فیل 3/2بار در هر دقیقه نفس میکشد و بیش از 100سال عمر می کند.لاک پشت در هر دقیقه یک بار تنفس کرده و بیش از 200 سال عمر می کند.خرگوش45 بار در دقیقه نفس میکشد و تنها 15سال عمر میکند. سگ35بار در دقیقه نفس می کشد و 25 سال عمر می کند.و بالاخره مارها بسیار بسیار آرام تنفس میکند،این حیوان هر 3دقیقه یکبار تنفس کرده و طول عمری بالغ بر 500 سال دارد.برای مدت زمانی که می خواهید نخ را از سوراخ سوزن عبور دهید،نفس خود را نگه میدارید ، این عمل منجر به تنفس آرام تر و متوازن تر می شود ، با نفسهای آرام و ریتمیک می توانید زندگی سالم و طولانی تری داشته باشید.